نقش تشکل‌های کارگری در معادلات کار

امین عظیمی زاده | شهرآرانیوز؛ به اعتقاد کارشناسان، حضور نمایندگان تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در مراجع تصمیم گیرنده نظیر شورای عالی کار، سازمان تامین اجتماعی، شورای عالی حفاظت فنی، شورای عالی اشتغال و مراجع تشخیص و حل اختلاف، در پیگیری و دفاع از حقوق و مطالبات جامعه کارگری و کارفرمایی اثرگذار است.

براساس اعلام معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، هم اکنون ۱۴هزار تشکل کارگری و کارفرمایی در کشور فعالیت می‌کنند که از این تعداد، ۱۱هزار تشکل کارگری و ۳ هزار تشکل کارفرمایی هستند. اما این را که وضعیت تشکل‌های کارگری در ایران و به ویژه در استان خراسان رضوی و شهر مشهد چگونه است و چرا بیشتر کارگران علاقه‌ای به عضویت در تشکل‌ها ندارند، در گفت وگوی شهرآرا با احسان سهرابی، دبیر کانون هماهنگی شورا‌های اسلامی کار خراسان رضوی و همچنین محمدامین بابایی، مدیرکل اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی، جویا شدیم.

ضرورت اصلی تشکل یابی و رغبت نداشتن کارگران به عضویت در تشکل‌های کارگری

دبیر کانون هماهنگی شورا‌های اسلامی کار خراسان رضوی درباره اهمیت تشکل‌های کارگری بیان کرد: یکی از خواسته‌های جدی کارگران غیر از امنیت شغلی و وضعیت معیشت، تشکل یابی است؛ چون تا تشکل نداشته باشیم، نمی‌توانیم خواسته‌های مهم جامعه کارگری را که امنیت شغلی و معیشت است، تامین کنیم. به دلیل آنکه صدای کارگر به تنهایی شنیده نمی‌شود و این سه مولفه باید به موازات یکدیگر رشد کنند. اکنون حدود ۸۰درصد از مجامع کارگری بدون تشکل هستند.

سهرابی درباره علت عضو نبودن و فعالیت نکردن کارگران در تشکل‌های کارگری گفت: به نظر من، کارگران به دلیل مشکلات ناشی از تحریم و مداخله برخی ارکان دولتی در تشکلات کارگری، رغبتی برای پیوستن به این تشکل‌ها ندارند؛ چون افرادی که حتی کارگر نیستند، با هدایت حوزه روابط کار به تشکل‌ها ورود کرده اند و همین امر باعث بی انگیزگی و بی اعتمادی آن‌ها به تشکلات شده است، این همه درحالی است که تنها پناهگاه کارگران، تشکلات هستند، ولی متاسفانه می‌بینیم برخی تشکل‌ها از اهداف خود منحرف شده اند و دنبال مباحثی غیر از مطالبات جامعه هدفشان هستند.

سهرابی در ادامه اظهار کرد: امروز کارگران باتوجه به توسعه رسانه و شبکه‌های اجتماعی به راحتی می‌توانند به تشکلات قانونی خود دسترسی یابند. ناآگاهی از قوانین، رفع کننده مسئولیت نیست و به  منظور پیشگیری از ضایع شدن حق، توقع داریم کارگران عزیز با حقوق خود آشنا شوند.

وضعیت تشکل‌های کارگری خراسان رضوی

دبیر کانون هماهنگی شورا‌های اسلامی کار خراسان رضوی وضعیت تشکل‌های کارگری استان را چنین ارزیابی کرد: باتوجه به مداخلات برخی ادارات به ویژه معاونت روابط کار و تشکلات خراسان رضوی، شاهد مشکلاتی در استان بودیم که متاسفانه نتوانستند از ظرفیت تشکلات به خصوص کانون شورا‌ها استفاده کنند؛ زیرا اعتقادی به شرکای اجتماعی نداشتند.

در آمار مستند اداره کار خراسان نیز مشهود است که کانون شورا‌های اسلامی کار خراسان رضوی را جزو آمار درنظر نگرفته اند. در یک بازه زمانی هجده ساله کار و فعالیت، بار‌ها مشاهده کرده ایم که واحد تشکلات اداره کار به دلیل نقد عملکرد توسط برخی فعالان کارگری، اقدام به مستندسازی کذب کرده و باعث مشکلاتی برای نمایندگان کارگران شده و حتی به اخراج کارگر از واحد مربوط منجر شده است.

سهرابی تنها راه برون رفت از آسیب‌های یادشده را چنین برشمرد: نخستین مسئله، پایش نمایندگان واقعی کارگری است تا معیشت آن‌ها از تشکل تامین نشود. علاوه بر آن، بصیرت کارگران در انتخاب نمایندگان واقعی موثر است. استفاده از ظرفیت قانونی مواد۱۳۷ و ۱۳۸ قانون کار بابت شکل گیری تشکلات همگن در استان، افزایش سهم بانوان در تشکل‌های کارگری، مصونیت از اخراج، افزایش ظرفیت گفتمان اجتماعی توسط حوزه روابط کار اداره کار استان با هدف خدمت رسانی به مردم، مشارکت واقعی کارگران با نگرش اصل سه جانبه گرایی در کانون‌های تصمیم گیری و تصمیم سازی، نگرش یکسان مدیران به تشکلات برخاسته از قانون کار به ویژه مدیر محترم تامین اجتماعی و احترام گذاشتن به مصوبات تشکلات، از دیگر راهکار‌های برون رفت از مشکلات کنونی است.

ما امیدواریم با همکاری اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان، بتوانیم چالش‌های اساسی در این حوزه را برطرف کنیم تا شعار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که رفع دغدغه مندی اقشار به خصوص کارگران است، در استان نهادینه شود. دبیر کانون هماهنگی شورا‌های اسلامی کار خراسان رضوی افزود: کارگران خراسان رضوی می‌توانند با مراجعه به کانون شورا‌های اسلامی کار، از خدمات و مشاوره رایگان بهره‌مند شوند.

تشویق کارگران برای مشارکت در تشکل‌های کارگری

مدیرکل اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی نیز ضمن استقبال از همکاری بین سازمانی برای رفع مشکلات تشکل‌های کارگری بیان کرد: فصل ششم قانون کار مربوط به تشکلات کارگری و کارفرمایی است که طبق تبصره ۴ ماده ۱۳۱ قانون کار، کارگران یک واحد می‌توانند فقط یکی از سه مولفه شورای اسلامی کار، انجمن صنفی و نماینده کارگران را داشته باشند.

محمدامین بابایی افزود: در اجرای اصل بیست وششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور حفظ حقوق، منافع مشروع و بهبود وضع اقتصادی کارگران که خود متضمن حفظ منافع جامعه است، کارگران مشمول قانون کار یک حرفه یا صنعت، می‌توانند اقدام به تشکیل انجمن‌های صنفی کنند.

بابایی درباره تعداد تشکل‌های کارگری در استان نیز توضیح داد: در خراسان رضوی هزارو ۳۷۵ تشکل کارگری و کارفرمایی ثبت شده است که از این تعداد، هزارو ۱۱۴ تشکل کارگری داریم.

وی با تاکید بر افزایش آگاهی بخشی به جامعه کارگری و تشویق آنان به حضور فعال در تشکل‌های مذکور، درباره نحوه عضویت در این تشکل‌ها نیز گفت: نحوه عضوگیری در تشکل‌های کارگری باتوجه به نوع تشکل، متفاوت است. در انجمن‌های صنفی کارگری، عضوگیری در بدو تاسیس از طریق روزنامه انجام می‌شود و بعد از تاسیس انجمن صنفی در مراحل بعدی هم کارگران آن صنف با داشتن شرایط اساس نامه می‌توانند با مراجعه به دفتر انجمن، تقاضای عضویت کنند.

در واحد‌هایی که بیشتر از ۳۵ نفر شاغل دارند، شورای اسلامی کار تاسیس می‌شود که با درج آگهی در محل کارگاه اطلاع رسانی می‌شود و همه شاغلان در این تشکل عضو هستند. سپس با تجمیع پنج انجمن کارگری در شهرستان ها، کانون استانی تشکیل می‌شود. این کانون استانی با کانون‌های استانی دیگر با برگزاری انتخابات، کانون کشوری را تشکیل می‌دهند. از تجمیع شورا‌های اسلامی سطح استان نیز کانون هماهنگی شورا‌های اسلامی استان تاسیس می‌شود که این کانون با کانون‌های دیگر استان‌ها با برگزاری انتخابات، کانون عالی هماهنگی شورا‌های اسلامی کشور را تاسیس می‌کنند.

بابایی گفت همچنین از تجمیع نماینده کارگران در سطح استان با برگزاری انتخابات، مجمع نمایندگان کارگران استان تاسیس می‌شود که در سطح کشوری با برگزاری انتخابات به مجمع نمایندگان کشور ختم می‌شود. خراسان رضوی درحال حاضر دارای هزارو ۱۱۴ تشکل کارگری است.